Słoma to zbędny produkt uboczny czy cenny nawóz? To często zadawane pytanie w gospodarstwach specjalizujących się w produkcji roślinnej. Może ona być źródłem cennych składników, jeżeli zadba się o jej odpowiedni rozkład.
Ze względu na często utrudniony rozkład słomy, pytań z nią związanych pojawia się znacznie więcej. Może być przyorywana co rok, czy w dłuższych odstępach? Jaką wartość ma słoma rzepaku bądź zbóż? Jakie zagrożenia mogą wynikać z pozostawienia jej na polu i jak je ograniczyć? Warto odpowiedzieć na te pytania, aby w pełni wykorzystać potencjał drzemiący w słomie.
Słoma – źródło składników pokarmowych i próchnicy
Słoma zawiera w sobie wiele makro- oraz mikroelementów. Ponadto stanowi źródło próchnicy w glebie. Ilość pozostawionych składników i potencjalnej próchnicy zależy m.in. od gatunku rośliny, jej odmiany, ilości słomy którą pozostawi, itp. Ilość słomy można orientacyjnie obliczyć na podstawie stosunku plonu nasion do słomy. Parametr ten w przypadku roślin zbieranych w miesiącach letnich jest najwyższy w rzepaku. Zostawia on 4-8 ton resztek pożniwnych. Wśród zbóż najwięcej słomy pozostawia żyto. W uprawie pszenicy jest to ilość porównywalna do plonu ziarna. Najmniej pozostaje po jęczmieniu jarym, po którym ilość słomy jest średnio dwukrotnie mniejsza od plonu ziarna.
Zawartość najważniejszych składników w słomie
|
Roślina uprawna |
Zawartość suchej masy (%) |
||||
|
Azot (N) |
Fosfor (P) |
Potas (K) |
Wapń (Ca) |
Magnez (Mg) |
|
|
Rzepak |
0,67 |
0,11 |
1,73 |
1,61 |
0,13 |
|
Pszenica |
0,7 |
0,13 |
1,06 |
0,28 |
0,09 |
|
Pszenżyto |
0,59 |
0,11 |
1,05 |
0,24 |
0,08 |
|
Żyto |
0,6 |
0,11 |
1,01 |
0,24 |
0,08 |
|
Jęczmień jary |
0,8 |
0,12 |
1,23 |
0,4 |
0,1 |
|
Kukurydza |
1,19 |
0,2 |
1,87 |
0,4 |
0,28 |
Źródło: Opracowano na podstawie: A. Harasim, Gospodarowanie słomą, IUNG-PIB, Puławy 2011
Przeliczając średnią ilość słomy, a także zawartość najważniejszych makroelementów, pozostawienie jej na polu dostarczy do gleby:
-
po rzepaku: 30-45 kg azotu, 5-10 kg fosforu, 70-120 kg potasu
-
po zbożach ozimych: 25-40 kg azotu, 4-7 kg fosforu, 42-70 kg potasu
-
po kukurydzy: 80-180 kg azotu, 20-45 kg fosforu, 100-300 kg potasu.
W skład słomy wchodzą również pozostałe makro- oraz mikroelementy.
Czytaj także: Przedsiewne nawożenie rzepaku i zbóż ozimych – jakie składniki dostarczyć oziminom?
Nierozłożona słoma to również potencjalne zagrożenia, wśród których wymienić można m.in.:
-
utrudnioną uprawę gleby,
-
ograniczenie wzrostu i rozwoju roślin następczych,
-
miejsce bytowania sprawców chorób (rozwijają się na niej, a następnie infekują rośliny następcze),
-
niektóre substancje aktywne herbicydów mogą w niej zalegać.
Jak często pozostawiać resztki pożniwne na polu?
Nie ma przeciwwskazań co do częstotliwości pozostawienia resztek na polu. Jeżeli plantator zadba o ich odpowiedni rozkład, może pozostawiać słomę na polu rokrocznie. W przeciwnym razie będzie się ona wyorywała w kolejnych latach, nie dostarczając składników dla roślin. Będzie również stanowić obfity rezerwuar zarodników chorób grzybowych. Ponadto może dochodzić do niepożądanych procesów, takich jak gnicie czy butwienie, co wpłynie na warunki wzrostu dla roślin następczych.
Prawidłowy rozkład resztek pożniwnych – jakie zabiegi wykonać?
Pośrednie metody rozkładu resztek pożniwnych
Rozkład słomy prowadzą mikroorganizmy, których rozwój warunkują korzystne warunki. Niestety nie da się ich osiągnąć bez dodatkowych zabiegów, ponieważ słoma ma niekorzystny stosunek C:N. Optymalny wynosi 20:1, tymczasem słoma zbóż ma stosunek 75:1. Dlatego jedną z metod poprawiających rozkład słomy jest stosowanie nawozów azotowych. Z kolei drugą stanowi aplikacja nawozów wapniowych, ponieważ rozwój bakterii jest również silnie uzależniony od odczynu gleby. Obie te metody należy zaliczyć do form pośrednich.
Bezpośrednia metoda rozkładu resztek pożniwnych
Istnieje również metoda bezpośrednia polegająca na stosowaniu zestawu Elbio Terra + Elvita Humus Plus. Oznacza to wniesienie do gleby 7 szczepów drobnoustrojów wyspecjalizowanych w rozkładzie resztek pozbiorowych. Elvita Humus Plus stwarza idealne warunki dla rozwoju drobnoustrojów. Wybór takiej technologii rozkładu usprawnia ten proces, co oznacza:
-
dostęp składników pokarmowych zawartych w słomie dla roślin następczych,
-
wzrost zawartości próchnicy,
-
poprawę struktury gleby,
-
poprawę retencji wody,
-
neutralizację zagrożeń.
Drobnoustroje rozkładając słomę pozbawiają grzyby chorobotwórcze miejsca bytowania. Działają również na zasadzie konkurencji, uniemożliwiając ich dalszy rozwój. Z kolei szybki i sprawny proces rozkładu umożliwia również uwolnienie substancji aktywnych zawartych w glebie oraz słomie.
Czytaj także: Zabieg nalistny na komosę białą i chwastnicę jednostronną w kukurydzy
Dlaczego warto pozostawić słomę na polu?
Odpowiednio rozłożona słoma jest bardzo wartościowym nawozem organicznym. Wnosi wiele składników do gleby, częściowo zastępując m.in. obornik. Pozwala to chociażby na ograniczenie nawożenia roślin następczych. Zalety tego rozwiązania można przedstawić na konkretnym przykładzie. Pozostawiając słomę rzepakową na polu, dostępność zawartych składników w pierwszym roku jest na poziomie 50%. Oznacza to, że pszenica na wygenerowanie wysokiego plonu potrzebuje zaledwie połowę przewidywanego nawożenia potasem. Analizując dodatkowo pozostałe składniki pozwoli to na znaczne oszczędności, tym bardziej że cena nawozów jest obecnie wysoka, dlatego tym bardziej nie powinno się pozwolić na dodatkowe wywożenie składników z pola.
