Prof. Katarzyna Chojnacka
Elplon Sprint, czyli potrójna moc działania składników nawozowych
Synergia działania potasu, wapnia i magnezu
Jeżeli działanie jednego czynnika wzrostu wpływa na inny, mówimy o interakcji. Jeżeli jest pozytywna, obserwujemy synergię. Jeżeli wpływ dwóch lub więcej czynników wzrostu na uprawę jest większy niż suma ich indywidualnych skutków, zależność jest synergistyczna, zgodnie z prawem minimum Liebiga. Jeżeli dwa czynniki są ograniczające, dalszy dodatek tylko jednego ma niewielki wpływ na wzrost, podczas gdy dodanie obu jednocześnie ma znacznie większy wpływ. Ma to szczególne znaczenie w wysokowydajnej uprawie roślin.
Potas, magnez i wapń to trzy najważniejsze kationy występujące w komórkach roślin. Wewnątrzkomórkowe stężenia tych trzech jonów są ściśle skorelowane, choć określenie związku pomiędzy ich stężeniami cały czas pozostaje przedmiotem badań. Stężenie potasu w komórkach jest utrzymywane wbrew gradientowi elektrochemicznemu. Wykorzystywany jest do tego celu transport aktywny przy pomocy pompy jonowej. W mechanizmie tym biorą udział jony magnezu.
Synergia działania potasu, wapnia i magnezu
Rośliny pobierają jony potasu, magnezu i wapnia w postaci jonowej, rozpuszczalnej w roztworze glebowym. Jest to proces polegający na dyfuzji jonów K+, Mg2+, Ca2+, które przemieszczają się ze stref o wysokim stężeniu do stref o niższym stężeniu jonów. Dlatego ilości potasu, magnezu i wapnia, które roślina może pobrać, zależą od stężenia tych jonów w roztworze glebowym i zdolności gleby do uzupełniania roztworu glebowego tymi składnikami.
Interakcje między składnikami odżywczymi są często opisywane za pomocą zjawisk fizykochemicznych. Zjawiska te dotyczą adsorpcji (miejsca konkurencyjne), wymiany jonowej (wymiany konkurencyjnej, np. K-Mg, Zn-Cu, Ca-Mg), wytrącania (np. Zn-P), kompleksowania (np. Zn, Cu, Fe i Mn z cząsteczkami organicznymi). Oprócz tych zjawisk fizykochemicznych ważne jest poznanie biologicznego znaczenia interakcji, ponieważ rośliny potrzebują ich wszystkich, jednocześnie wykorzystując je do wzrostu i rozwoju.
Potas i magnez powinny być zbilansowane w nawozach. Nadmiar potasu prowadzi do obniżenia zawartości magnezu w roślinach, co skutkuje hipomagnezją. Stopień pobierania potasu, magnezu i wapnia ma związek z warunkami klimatycznymi, m.in. rośnie wraz ze wzrostem temperatury. Intensywne nawożenie potasem powoduje mniejsze pobieranie wapnia i magnezu. Zależność tę można złagodzić poprzez zastosowania nawożenia fosforem. Z kolei brak równowagi pomiędzy zawartością wapnia i magnezu w glebach o niskiej zdolności do wymiany kationów może spowodować pogorszenie problemu niedoboru magnezu, który występuje przy wysokich dawkach potasu i azotu amonowego. Dlatego ważne jest, aby stosować zbilansowane dawki składników nawozowych, takie jak w nawozie Elplon Sprint: K2O 33,3 %, CaO 10,0 %, MgO 5,15 %.
Nawozy powinny być tak sformułowane, aby stanowiły odpowiedź na potrzeby upraw i zasobność gleby. Nawozy na bazie siarczanu potasu i magnezu zyskują na popularności, m.in. dlatego, że są bezchlorkowe, przeznaczone dla roślin siarkolubnych. Podawanie jednoczesne potasu, wapnia i magnezu jest rozwiązaniem użytecznym w zrównoważonym odżywianiu roślin. Z kolei obecność wapnia w nawozach przyczynia się do zmniejszenia kwasowości gleby, co powoduje, że wiele składników odżywczych roślin staje się bardziej dostępnych, a pierwiastki toksyczne są mniej rozpuszczalne w glebie.
Wpływ potasu, wapnia i magnezu na pobranie azotu
Potas jako makroskładnik pokarmowy jest równie ważny jak azot w odżywianiu roślin, biorąc pod uwagę również dawki. Szczególnie ważne jest nawożenie potasem gleb bardzo piaszczystych i terenów narażonych na suszę. Potas pełni rolę ochronną i zwiększa efektywność pobrania azotu. Inne czynniki zwiększające niedobór potasu to wolne jony wapnia, kwaśne gleby, niskie temperatury, niska głębokość korzeni. Potas i azot to pierwiastki działające silnie synergistycznie. Efekt łączonego nawożenia N i K jest większy niż ten, który jest uzyskiwany przy aplikacji pojedynczych składników odżywczych. W ten sposób nawóz Elplon Sprint może przyczynić się do zwiększenia efektywności pobrania azotu nawozowego.
Zastosowanie Elplon Sprint przed 1 marca (w kontekście dyrektywy azotanowej)
Dawki nawozowe powinny być starannie zaplanowane, aby zapewnić wystarczające ilości do wzrostu roślin. Stosowanie zbyt dużych dawek składników nawozowych jest szkodliwe dla środowiska. Dawki te powinny odpowiadać ilościom składników, jakie pobiera roślina z gleby podczas wzrostu, przy jednoczesnym zachowaniu żyzności gleby. Powinny być także dobrane precyzyjnie, aby nie powodować wymywania składników nawozowych do wód gruntowych.
Celem Dyrektywy Azotanowej jest zwiększenie efektywności wykorzystania składników nawozowych. Sprowadza się to do ograniczenia wielkości całkowitego nawożenia azotowego przy rozłożeniu dawek. Dyrektywa dotyczy ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. Efekt synergistyczny polegający na zwiększeniu wydajności wykorzystania składników nawozowych dzięki połączonej aplikacji nawozu Elplon Sprint oraz nawożenia azotem, przyczyni się do mniejszych strat składników nawozowych, a więc spełni wymogi, jakie nakłada Dyrektywa Azotanowa.
Zwarta granula nawozu i wysoka rozpuszczalność (ich wpływ na przyswajalność i skuteczność)
Nawozy stałe różnią się szybkością rozpuszczania i ilością, którą można rozpuścić w danej objętości wody. W przypadku nawozów wieloskładnikowych, w skład których wchodzą różne sole mineralne, rozpuszczalność będzie istotnie mniejsza. Rozpuszczalność to cecha, która wpływa na szybkość działania nawozów bezpośrednio po jego aplikacji. Kluczową rolę odgrywa temperatura: im wyższa, tym wyższa rozpuszczalność nawozów.
Właściwości fizyczne są ważnym kryterium przy wyborze nawozu. Skuteczność nawozu zależy nie tylko od właściwości chemicznych (forma chemiczna, zawartość składników odżywczych, dostępność dla rośliny), ale także od jego właściwości fizycznych (wielkość cząstek, pylistość, sypkość, higroskopijność, skłonność do zbrylania i segregacji). Fizyczne właściwości nawozu obejmują również wielkość cząstek, gęstość, kąt usypu, twardość granul, kulistość, pole powierzchni, porowatość, temperaturę topnienia. Są to cechy które ocenia się ilościowo.
Wielkość granuli nawozu wpływa na jego rozpuszczanie się w roztworze glebowym i wykorzystanie przez roślinę. Na ogół nawozy o niskiej rozpuszczalności w wodzie są mielone do niewielkich rozmiarów, aby ułatwić ich szybkie rozpuszczenie i lepsze wykorzystanie składników nawozowych.
Granule nawozów powinny cechować się odpowiednią wytrzymałością mechaniczną, aby wytrzymać operacje związane z transportem, przechowywaniem i aplikacją nawozów, i uniknąć pękania granul. Wytrzymałość mechaniczna granul zależy od ich porowatości, kształtu, powierzchni, zawartości wilgoci, składu chemicznego i metody produkcji. Idealne granule powinny mieć wysoką wytrzymałość na zgniatanie, ścieranie i uderzenia. Wymieniane są trzy aspekty wytrzymałości mechanicznej granul: (1) Wytrzymałość na zgniatanie granul – minimalna siła wymagana do kruszenia granul, (2) Odporność na ścieranie granul – czyli na tworzenie się pyłu i drobin oraz pękania granul, (3) odporność granul na uderzenia – czyli na pękanie przy uderzeniu o twardą powierzchnię.
